3 style radzenia sobie ze stresem wg Lazarusa i Folkman (+Moskowitza)

W tym wpisie omówię trzy style radzenia sobie ze stresem według naukowców R.S. Lazarusa i S. Folkman. Ci naukowcy opublikowali Teorię Transakcyjną Stresu, a ich praca z 1984 roku jest obecnie jedną z najbardziej cenionych podejść do stresu.

Lazarus i Folkman w 1984 podzielili radzenie sobie ze stresem na dwa style [1]:

1️⃣ styl skoncentrowany na problem

2️⃣ styl skoncentrowany na emocjach

W 2000 roku Folkman i Moskowitz zaproponowali jeszcze jeden styl [2]:

3️⃣ styl skoncentrowany na znaczeniu

1️⃣ styl skoncentrowany na problem

Ten styl obejmuje działanie na sytuację stresową (bodziec, stresor), środowisko (otoczenie) lub siebie w celu rozwiązania problemu.

Przykłady strategii:

• poszukiwanie wsparcia u swoich bliskich lub profesjonalistów
• planowanie
• ustalanie zdrowych granic
• zarządzanie czasem
• odejście od sytuacji stresowej (ta strategia nie zawsze jest korzystna, np. jeżeli odchodzimy od czegoś, na czym nam zależy)

2️⃣ styl skoncentrowany na emocjach

Ten styl obejmuje próby regulacji nieprzyjemnych emocji (tj. smutek, strach, niepokój, złość, presja) powstałych w wyniku sytuacji stresowej.

Przykłady strategii:

• medytacja
• uważność
• ćwiczenia relaksujące mięśnie
• ćwiczenia oddechowe
• lekki sport (joga, spacer)
• prowadzenie dziennika uczuć i potrzeb
• ogólne dbanie o siebie

3️⃣ styl skoncentrowany na znaczeniu

Ten styl obejmuje próby przewartościowania dystresu (stresu negatywnego) w taki sposób, by uzyskać przyjemne emocje/uczucia. Polega na koncentracji na znaczeniu i celach związanych z doświadczanymi trudnościami. W stylu tym kluczowe jest wypracowanie pozytywnych interpretacji sytuacji oraz ustanowienie celów, które mają pomóc w radzeniu sobie z problemem. Folkman i Moskowitz wskazywali, że styl skoncentrowany na znaczeniu może pomóc w redukcji stresu oraz poprawie zdrowia psychicznego.

Przykłady strategii:

• odnajdywanie korzyści z zaistniałej sytuacji stresowej (np. kształtowanie asertywności, wzrost cierpliwości, testowanie swoich umiejętności)
• przypomnienie sobie korzyści uzyskanych kiedyś w sytuacji stresowej
• zmiana priorytetów – skupienie się na tym, co ma teraz największe znaczenie i odpuszczenie pozostałych rzeczy
• nadawanie zwykłym zdarzeniom pozytywnego znaczenia (np. można myśleć o sprzątaniu jako o sposobie wyrażania miłości)
• ponowna ocena celów – zastąpienie nierealnych celów innymi

Warto pamiętać…

że zdrowe umiejętności radzenia sobie ze stresem powinny nam pomóc bez unikania problemu. Nie istnieje jeden najlepszy lub uniwersalny sposób postępowania, a strategie, które działają na Twoją przyjaciółkę mogą nie działać tak samo na Ciebie. Często w stresie posługujemy się wieloma stylami. To od nas samych należy decyzja, którą z technik wybierzemy i która sprawdzi się w naszym konkretnym przypadku i w konkretnej sytuacji. Na szczęście nasze strategie możemy zmieniać i modyfikować, poznawać nowe narzędzia i testować inne techniki.

Rozumiejąc te dwa lub trzy główne style radzenia sobie ze stresem, może uda Ci się lepiej dobrać strategie odpowiednie dla Ciebie. Który podoba Ci się najbardziej?

Pamiętaj, że rozmowa ze specjalistą ds. zdrowia psychicznego może okazać się najbardziej pomocna w przypadku radzenia sobie ze stresem. Psychoterapeuta może pomóc Ci indywidualnie rozwinąć szereg umiejętności, które poprawią Twoją jakość życia.

Źródła, jak zwykle znajdziesz TU.