Nadzieja – iskierka światła w ciemności

W życiu zdarzają się trudne chwile, które sprawiają, że tracimy wiarę w siebie i przyszłość. Jednak nawet w najciemniejszych momentach warto trzymać się nadziei, która daje nam siłę i motywację do dalszej walki.

APA (Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne) definiuje nadzieję, jako:

„oczekiwanie, że ktoś będzie miał pozytywne doświadczenia lub że potencjalnie zagrażająca lub negatywna sytuacja się nie zmaterializuje lub ostatecznie doprowadzi do korzystnego stanu rzeczy. W literaturze psychologicznej nadzieja była opisywana na różne sposoby, w tym jako siła charakteru ; emocja; składnik motywacji, który ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celu; mechanizm ułatwiający radzenie sobie ze stratą, chorobą i innymi istotnymi stresami; lub zintegrowaną kombinację tych funkcji”. Nadzieja jest również powiązana z optymizmem — nastawieniem lub poglądem, że wydarzy się coś dobrego, a czyjeś życzenia lub cele zostaną ostatecznie spełnione. W tym sensie nadzieja jest niezbędna do wyznaczania i ostatecznego osiągania celów.

Znaczenie nadziei w naszym życiu jest nie do przecenienia:

• Ludzie, którym towarzyszy nadzieja odczuwają więcej pozytywnych emocji, poczucia celu i znaczenia, lepsze samopoczucie i mniejszą samotność [1] – na podstawie badania na 13 000 uczestników,
• Nadzieja wiąże się z lepszymi wynikami w zakresie zdrowia fizycznego: są zdrowsi, mniej chorują przewlekle, mają mniejsze ryzyko raka i mniej problemów ze snem [1] – na podstawie badania na 13 000 uczestników,
• Nadzieja wiąże się z lepszym samopoczuciem i jest ważnym atrybutem sprzyjającym pozytywnemu rozwojowi młodzieży [2] – wykazano w 6-letnim badaniu na 975 nastolatków,
• Nadzieja może pomóc w poprawie: samopoczucia, jakości życia, przygnębienia, umiejętności radzenia sobie [3] – wykazano w przeglądzie 22 badań z 2015,
• Osoby o dużej nadziei wykazują lepsze wyniki sportowe, akademickie, zawodowe i zdrowotne [4] – wykazano w badaniu z 2010,
• Nadzieja służy jako bufor przed negatywnymi i stresującymi wydarzeniami życiowymi – im wyższy poziom nadziei, tym mniejszy wpływ stresujących wydarzeń na samopoczucie psychiczne [5] – według pracy naukowej z 2008.

Krótko mówiąc, nadzieja jest kluczowym elementem naszego dobrego samopoczucia emocjonalnego i psychicznego. Jest też potężnym motywatorem, który pozwala nam iść naprzód, nawet w najtrudniejszych czasach.

Ale co zrobić, gdy „jestem kiepski” w utrzymywaniu nadziei? Na nasze szczęście, można się nauczyć mieć więcej nadziei, ponieważ jest to umiejętność dostępna dla większości osób. Psychcentral w artykule z 2022 [6] podaje nam kilka rad, jak to zrobić:

• Pomyśl o swoich celach jak o wyzwaniach. Konsekwentnie wyobrażaj sobie, jak będziesz się czuł, kiedy je osiągniesz.
• Bądź elastyczny i kreatywny. Opracuj plan A, B, C, D itd.
• Zwiększ swoją motywację. Z jakich mocnych stron możesz skorzystać, aby osiągnąć swoje cele? Co obecnie działa u Ciebie? Kiedy odnosiłeś sukcesy w podobnych sytuacjach i dlaczego?
• Spodziewaj się przeciwności. Pamiętaj, że większość wartościowych rzeczy nie przychodzi łatwo. Postaraj się wytrwać, nawet w stresujących warunkach. Pomoże to rozwinąć umiejętności radzenia sobie, które będą nadal pomagać w osiąganiu celów pod presją.
• Rób krok po kroku. Jeśli masz trudności z osiągnięciem swoich celów, pomyśl o jednym małym kroku, który możesz zrobić każdego dnia. Utrzymuj cele wysoko, ale realistyczne.
• Podejdź z humorem. Kiedy czujesz się beznadziejnie, obejrzyj zabawny film. Badanie z 2003 roku [7] wykazało, że śmiech może zwiększyć nasz poziom nadziei.
• Czerp siłę od innych. Kiedy czujesz się zniechęcony, posłuchaj inspirującego podcastu lub przeczytaj historię kogoś, kto osiągnął cele i pokonał przytłaczające przeszkody.

Dodatkowo, w PsychologyToday z 2021 [8] czytamy, że pomóc mogą następujące elementy:

• Ustal jasne, konkretne, skoncentrowane i realistyczne cele, a następnie podziel każdy cel na możliwe do wykonania kroki.
• Monitoruj cienką granicę między tym, co aspiracyjne, a tym, co możliwe do osiągnięcia. 
• Pielęgnuj nastawienie na rozwój: przyjmij ideę, że możesz się rozwijać, nawet w obliczu przeciwności losu.
• Dostosuj cele do wartości: kiedy cele są bardzo istotne (ważne dla ciebie, twojej pracy, rodziny lub społeczności), łatwiej jest wprowadzać zmiany.
• Regularnie przyjmuj perspektywę: możliwość obserwowania swojego postępu to doskonały sposób na ożywienie wiary w przyszłość.

Powinniśmy jednak pamiętać, że: nadzieja, podobnie jak każde inne uczucie, może czasami przynieść ból i rozczarowanie. Istnieją sytuacje, w których trzymanie się nadziei może być szkodliwe dla naszego dobrostanu emocjonalnego i psychicznego. Na przykład, jeśli mamy nadzieję na coś nierealnego lub niemożliwego do osiągnięcia, to trzymanie się takiej nadziei może nas skłonić do utrzymywania fałszywych przekonań i utrudnić nam radzenie sobie z rzeczywistością [9,10].

Ponadto, skrajne utrzymywanie się nadziei, bez równoczesnego podejmowania konkretnych działań, może prowadzić do bierności i braku postępu w osiąganiu naszych celów. W takim przypadku, trzymanie się nadziei może stać się przeszkodą dla naszego rozwoju [11].

Podsumowując, nadzieja jest ważnym uczuciem, które może pomóc nam przejść przez trudne czasy i motywować do osiągnięcia celów. Jednak, trzymanie się nadziei powinno iść w parze z aktywnym podejściem do życia i podejmowaniem konkretnych działań, a także powinno być realistyczne i dostosowane do naszych możliwości.

Źródła, jak zwykle znajdziesz TU.